echt-nep.nl

E-learning transcriptie

Pagina 1: Intro

Visueel: Een vriendelijke persoon staat in een lichte studio.

Ruben Dingemans: Online criminaliteit. Je ziet zeker meteen hackers voor je in capuchons, die razendsnel op toetsenborden tikken en ingewikkelde codes gebruiken om systemen te kraken. Nou, in het echte leven is het eenvoudiger, en daarom juist zo gevaarlijk.

Vandaag gaan we samen de echte wereld van online criminaliteit verkennen en leren hoe je jezelf en je gegevens online kunt beschermen. Maar dit is niet zomaar een video. Het is interactief, wat betekent dat je actief deelneemt door te kiezen en te klikken. Best interessant, toch?

Om te beginnen, heb je de mogelijkheid om een video op maat te ontvangen. Daarvoor hebben we alleen wat gegevens van je nodig.

Visueel: Er komt een keuzescherm tevoorschijn.

Klik hier links op de knop 'Voer Informatie In', of als je dat liever hebt, klik rechts op 'Ga Door Zonder Informatie'. Je mist bij deze laatste optie dan wel de extra informatie die voor jou heel interessant kan zijn.

[Ga voor keuze ‘voer informatie in’ naar pagina 2]

[Ga voor keuze ‘ga door zonder informatie’ naar pagina 3]

Pagina 2: Keuze ‘Voer informatie in’

Ruben Dingemans: Wacht even! Je hebt geklikt op het invoeren van meer informatie. Dit had je eigenlijk niet moeten doen!

Visueel: Ruben Dingemans maakt een stopgebaar.

Ruben Dingemans: Je moet super voorzichtig zijn met het delen van je gegevens op het internet. Je weet nooit wie er aan de andere kant zit!

Pagina 3: Keuze ‘Voer geen informatie in’

Ruben Dingemans: Goed gedaan! Het is belangrijk om voorzichtig te zijn met je persoonlijke gegevens op het internet.

Pagina 4: Vervolg op 2/3

Ok, maar zonder gekheid dit keer, we kunnen de video wel degelijk persoonlijker maken. Kun je aangeven wat je allereerste mobiele telefoon was? Was het eerder zoiets of was je meteen begonnen met een smartphone?

Visueel: Twee knoppen verschijnen op het scherm: Nokia 3310 animatie en smartphone animatie. Ruben wijst ernaar.

Pagina 5: Keuze ‘Gewoon smart’ (smartphone)

Ruben Dingemans: Dus je bent begonnen in het smartphone-tijdperk! De technologie is zo ver ontwikkeld, maar dat geldt ook voor de risico's. Laten we samen leren hoe we online veilig kunnen blijven.

Nu ben je klaar om te beginnen! Klik op een van deze onderwerpen en laten we samen veiliger worden op het internet!

Visueel: Er komt een keuzescherm in beeld met 6 thema’s; Aan-en verkoopfraude, Identiteitsfraude, Phishing, Hacken, Vriend-in-nood fraude, Slachtofferhulp.

[Ga voor keuze Aan-en verkoopfraude naar pagina 7]

[Ga voor keuze Identiteitsfraude naar pagina 8]

[Ga voor keuze Phishing naar pagina 9]

[Ga voor keuze Hacken naar pagina 10]

[Ga voor keuze Vriend-in-nood fraude naar pagina 11]

[Ga voor keuze Slachtofferhulp naar pagina 17]

Pagina 6: Keuze ‘Meer zoals dit’ (Nokia 3310)

Ah, de goede oude tijd van de onverwoestbare telefoons! Dit laat zien dat technologie snel verandert, en het is belangrijk om bij te blijven, vooral als het gaat om onze online veiligheid.

Nu ben je klaar om te beginnen! Klik op een van deze onderwerpen en laten we samen veiliger worden op het internet!

Visueel: Er komt een keuzescherm in beeld met 6 thema’s; Aan-en verkoopfraude, Identiteitsfraude, Phishing, Hacken, Vriend-in-nood fraude, Slachtofferhulp.

[Ga voor keuze Aan-en verkoopfraude naar pagina 7]

[Ga voor keuze Identiteitsfraude naar pagina 8]

[Ga voor keuze Phishing naar pagina 9]

[Ga voor keuze Hacken naar pagina 10]

[Ga voor keuze Vriend-in-nood fraude naar pagina 11]

[Ga voor keuze Slachtofferhulp naar pagina 17]

Pagina 7: Thema aan- en verkoopfraude - Smartphone optie

Visueel: Er komt een animatie in beeld van iemand die online winkelt

RUBEN DINGEMANS: Goed, laten we duiken in het onderwerp van aan- en verkoopfraude. Dit is een soort oplichting waarbij je betaalt voor een product of dienst die je niet krijgt, of andersom, je verkoopt iets en ziet nooit je centen.

Visueel: Illustratie van verschillende online aankopen zoals een smartphone en sneakers.

RUBEN DINGEMANS: Of je nou op jacht bent naar toffe sneakers, een nieuwe telefoon, of iets anders; de oplichters zijn echt meesters in het overtuigen dat ze te vertrouwen zijn.

Visueel: Animatie van een smartphone met tanden.

RUBEN DINGEMANS: Ze zetten bijvoorbeeld een super geloofwaardige advertentie online voor die telefoon die iedereen wil hebben, maar dan voor een aantrekkelijk prijsje. Of ze bouwen een nep-webshop die net echt lijkt. Je tikt je centen af, maar krijgt nul, noppes, nada.

Op verschillende aan-en verkoopsites zoals Vinted en Marktplaats zijn dit soort praktijken helaas niet ongewoon. Maar ook via instagram, facebook en andere sociale media proberen criminelen buit uit jouw portemonnee te halen. Ze maken vaak nepaccounts aan en plaatsen foto’s van producten die ze niet eens hebben.

Visueel: Animatie van schoenen, zonnebril,hoed en sieraad waar een kruis doorheen gaat.

RUBEN DINGEMANS: Dus, hoe bescherm je jezelf tegen aan- en verkoopfraude? Laat je als eerst nooit haasten om te betalen. Als iemand druk op je uitoefent, is dat vaak een slecht teken.

En kijk altijd even of je wel op een veilig platform zit wanneer je chat of betaalt. Dat geeft je een beetje een vangnet als het misgaat. Ik geef je even wat snelle tips om te checken of je veilig zit.

Visueel: Een adresbalk komt tevoorschijn waar https:/echt-nep.nl/ in staat, met de ‘s’ in een oranje gemarkeerd kleur.

RUBEN DINGEMANS: Let op de adresbalk in je browser. Zie je 'https' aan het begin? Goede zaak. Kijk ook naar een slotje-icoon naast het webadres.

Visueel: Een animatie van een muis verplaatst zich naar het slotje-icoon in de adresbalk en klikt hierop.

RUBEN DINGEMANS: Door op het slotje te klikken, kan je checken of je veilig surft. Let op: je weet nog niet zeker of de website wel veilig is!

Visueel: Er komen recensiesterren in beeld.

RUBEN DINGEMANS: Neem ook eens een kijkje bij de reviews van de website. Die kunnen je helpen om te beoordelen of de boel te vertrouwen is. En hoe zit het met de betaalmogelijkheden?

Visueel: De logo’s van iDeal, Klarna, Mastercard en Apple Pay komen in beeld.

RUBEN DINGEMANS: Websites die je kunt vertrouwen, bieden vaak meerdere opties, zoals betalen met creditcard of achteraf. Sites die niet echt zijn, hebben meestal maar een paar opties, zoals enkel een betaling via iDeal of overschrijving.

Visueel: Logo's van thuiswinkelwaarborg en webshop keurmerk komen in beeld.

RUBEN DINGEMANS: Laatste tip, mocht je logo's van bedrijven als 'Thuiswinkel Waarborg' of 'Webshop Keurmerk Zien’? Dan zijn die niet altijd wat ze lijken. Zulke logo's kunnen worden nagemaakt, dus vertrouw niet blindelings op hun aanwezigheid. Je kunt via de websites van Thuiswinkel Waarborg of Webshop Keurmerk controleren of de webshop daadwerkelijk aangesloten is. Doe altijd je eigen onderzoek om er zeker van te zijn dat je een veilige online winkelervaring hebt.

Laten we nu eens even testen hoe goed jij nepwebsites kunt herkennen.

Visueel: Screenshot van een mobiele webwinkel komt tevoorschijn. Op de website staat er een iPhone 13 te koop voor 499 euro. In de adresbalk zijn logo’s, een slotje en https aanwezig. De website heet tele2-deals.com/iphone13.

RUBEN DINGEMANS: Wat denk je, is dit een neppe webwinkel of een echte?

Visueel: Keuzemenu komt in beeld met de keuzes A)Nep B) Echt.

RUBEN DINGEMANS: Het is nep, dit is een voorbeeld van een neppe webpagina, ondanks het professionele uiterlijk met keurmerken, een slotje en 'https://' in het webadres. Maar dat betekent niet noodzakelijk dat de website te vertrouwen is.

Het webadres klopt niet helemaal met de officiële site van het bekende merk. Dat moet al een rode vlag zijn. Het is ook opmerkelijk dat deze populaire product voor een super laag prijsje worden aangeboden. Blijf daarom alert, zelf als een website er op het eerste gezicht betrouwbaar uitziet.

Wil je meer leren over dit onderwerp? Ga dan naar www.checkjelinkje.nl of te controleren of je link veilig is of www.politie.nl/aangifte-of-melding-doen/controleer-handelspartij.html om de verkopergegevens te controleren.

Pagina 8: Thema identiteitsfraude - Smartphone optie

RUBEN DINGEMANS: Laten we het eens hebben over identiteitsfraude. Het is een serieus probleem, vooral voor mensen zoals jij die vaak online zijn. Maar wat is identiteitsfraude eigenlijk?

Visueel: Animatie van een arm met gevangenen kleding die een legitimatiebewijs vasthoudt.

RUBEN DINGEMANS: Stel je voor dat iemand je naam, adres of bankrekeningnummer pakt en zich voordoet als jou. Niet leuk, toch? Dit is precies wat identiteitsfraude inhoudt: mensen gebruiken jouw gegevens om dingen te doen zonder dat jij dat wilt.

Visueel: Animatie van een laptop waarin laarzen te zien zijn en de woorden betaal.

RUBEN DINGEMANS: Er zijn talloze slimme manieren waarop deze bedriegers te werk gaan. Een veelgebruikte tactiek is phishing, waarbij ze je bijvoorbeeld proberen te lokken naar nepwebsites om zo je gegevens los te krijgen. Phishing kan uiteindelijk leiden tot identiteitsfraude. Meer weten over hoe phishing te werk gaat? Kijk dan later de video daarover.

Visueel: Een screenshot van de video ‘phishing’ komt in beeld. RUBEN DINGEMANS wijst ernaar. Vervolgens komt er recht in beeld een opengeklapte laptop met tanden als scherm.

RUBEN DINGEMANS: Andere manieren zijn het gebruiken van hun schadelijke software om je computer of telefoon binnen te dringen. Maar ze kunnen ook slimmer en subtieler zijn dan je zou verwachten.

Zo kunnen ze doen alsof ze een product verkopen op sites zoals Marktplaats, en dan vragen ze om een betaling van 1 cent, gewoon 'om te checken of je geen oplichter bent'.

Of wat dacht je van het verhuren van woonruimtes of het aanbieden van vacatures, waarbij ze vragen om een kopie van je ID? Deze tactieken lijken misschien onschuldig, maar kunnen leiden tot ernstige vormen van identiteitsfraude. Dus let op!

Visueel: Animatie van een mail die in beeld komt. Er staat ‘achteraf betalen’ onder.

RUBEN DINGEMANS: Laten we een klein quizje doen. Stel je krijgt mail van een bedrijf wat ‘achteraf betalen’ regelt. Ze zeggen dat je nog een rekening open hebt staan wat je zo snel mogelijk moet betalen, terwijl je niks hebt gekocht.

Wat doe je?

Visueel: Keuzemenu komt in beeld. Keuze ‘a’: je gooit de mail weg. Keuze ‘b’: je checkt wat voor bedrijf dit is. Keuze 'c': je stuurt de mail terug.

RUBEN DINGEMANS: Wanneer jij onbekende rekeningen krijgt op jouw naam, is het belangrijk om te kijken wat er aan de hand is. Niet checken of het bericht echt of nep is, kan er voor zorgen dat de rekening gewoon blijft staan op jouw naam. Zelfs wanneer je een mail terug stuurt. Controleer daarom altijd of de rekening en het bedrijf echt zijn. Misschien heeft iemand jouw gegevens gebruikt om iets te kopen. Dat kan heel snel uit de hand lopen! Visueel: Er komt een label met de tekst oplichter tevoorschijn.

RUBEN DINGEMANS: Als je gegevens in verkeerde handen vallen, kunnen ze je bankrekening plunderen, dingen op jouw naam kopen en je een hoop problemen bezorgen. Ook kunnen ze met deze gegevens weer andere mensen oplichten. Zodra je aangemerkt staat als “oplichter” is dat een label waar je niet snel vanaf komt…

Visueel: Een animatie komt tevoorschijn waarin een jongevrouw wijst naar een folder met een slotje erop.

RUBEN DINGEMANS: Wees dus zuinig op je persoonlijke informatie. Het helpt al enorm wanneer je niet zomaar alles online deelt, en niet iedereen toe laat op je sociale media. Geef nooit meer gegevens dan nodig is!

Visueel: Het logo van de KopieID-app komt in tevoorschijn.

RUBEN DINGEMANS: Hier is nog een handige tip: Als je echt een kopie van je identiteitsbewijs moet versturen, gebruik dan de KopieID-app van de Rijksoverheid. Hiermee bescherm je je gegevens. Owja, en let ook vooral op wie je gegevens vraagt. Iemand op marktplaats, of een platform als LinkedIn zal daar niet om vragen.

Visueel: Er komt een animatie van een folder in beeld met goudstaven ervoor.

RUBEN DINGEMANS:Onthoud, je persoonlijke gegevens zijn goud waard. Bescherm ze goed.

Wil je meer weten over dit onderwerp? Ga dan naar www.slachtofferhulp.nl/gebeurtenissen/fraude/identiteitsfraude voor hulp na identiteitsfraude.

Pagina 9: Thema phishing - Smartphone optie

Visueel: Animatie van bericht komt tevoorschijn. Hierin staat de tekst: ABNAMRO: Uw betaalpas verloopt over 2 dagen. Vraag nu de vernieuwde betaalpas gratis /s.id/klante-abnamro.

RUBEN DINGEMANS: Ooit een e-mail of bericht ontvangen waarin iets dringends aan de hand leek te zijn? Pas op, dit ruikt naar phishing.

Visueel: Animatie van een verborgen wachtwoord, bankpas en geldbiljetten.

RUBEN DINGEMANS: Bij phishing kunnen er allerlei tactieken gebruikt worden om aan informatie te komen. Oplichters doen zich vaak voor als een betrouwbaar bedrijf, zoals je bank, de belastingdienst of PostNL en proberen zo inloggegevens, bankgegevens of gewoon geld los te krijgen. In sommige gevallen doen ze zich ook voor als een bekende. Dit gebeurt niet alleen via e-mail, maar ook via WhatsApp, SMS, of zelfs telefoontjes.

Visueel: Animatie van een hand komt tevoorschijn. In de hand is een smartphone zichtbaar waarop een qr-code staat en de tekst ‘verifieer je account’.

RUBEN DINGEMANS: In deze berichten proberen ze je met vlotte babbels of paniekzaaierij naar een nep-website te lokken. Dan krijg je een link of QR-code voorgeschoteld waarmee je zogenaamd je account moet verifiëren, of persoonsgegevens compleet moet maken. Er is daarbij vaak een gevoel van urgentie, bijvoorbeeld door aan te geven dat je socialmedia account misschien wel geblokkeerd wordt, dat er mogelijk een boete komt of dat je pakketje niet kan worden afgeleverd.

Het is belangrijk om kalm te blijven en de signalen te herkennen, want de websites kunnen precies op echte inlogpagina’s lijken. Vul je daar je gegevens in, dan hebben die oplichters beet, met serieuze gevolgen, want jouw inloggegevens zijn geld waard.

Schade van phishing kan uiteenlopen van enkele tientjes tot wel duizenden euro's. Maar de impact is meer dan alleen financieel. Veel slachtoffers krijgen ook te maken met emotionele gevolgen. Je vertrouwen in anderen kan worden aangetast, je kunt je onveilig gaan voelen en sommige mensen worstelen zelfs met schuld- en schaamtegevoelens. Best heftig.

Oke, je weet nu hoe groot de problemen kunnen zijn. Laten we tussendoor je kennis even toetsen.

Visueel: Een wifi symbool komt tevoorschijn.

RUBEN DINGEMANS: Stel je voor, je zit op je favoriete terrasje en je ziet een open wifi-netwerk. Wat doe je?

Visueel: Keuzemenu komt tevoorschijn. Keuze A: Verbinden. Keuze B: Niet verbinden.

RUBEN DINGEMANS: Oke, ik snap het, open wifi is verleidelijk, maar let op! Deze zijn vaak niet beveiligd, wat betekent dat het voor hackers gemakkelijker kan zijn om toegang te krijgen tot de gegevens op je apparaat. Het is het beste om je eigen mobiele data te gebruiken of ervoor te zorgen dat de wifi die je gebruikt beveiligd is.

Je bent hier immers om iets te leren, dus laten we eens kijken naar manieren hoe je jezelf kan beschermen tegen phishing. Je denkt misschien dat je deze mails of berichten meteen herkent, maar deze oplichters worden steeds slimmer. Vaak baseren we ons oordeel op onvoldoende of zelfs verkeerde signalen.

Visueel: Een screenshot van een mail komt tevoorschijn. De mail lijkt te komen van PostNL en gaat over het bezorgen van post.

RUBEN DINGEMANS: Bijvoorbeeld, je ziet een mail van een bekende of een organisatie die je kent, en meteen denk je dat het veilig is. Maar niet zo snel!

Het is makkelijk om je te laten misleiden door een bekende naam, een keurig logo, of een boodschap die er net zo uitziet als die je eerder hebt gekregen. Maar dat kan je echt op het verkeerde been zetten!

Visueel: animaties van een papieren vliegtuig, apenstaartje symbool, kwast, chatberichtje waarin de tekst ‘beste’ staat en de letter hoofdletter T en kleine letter t komen in beeld.

RUBEN DINGEMANS: Dus hoe pakken we dit aan? We kijken naar het hele plaatje. We checken de afzender. Klopt het e-mailadres? Past de vormgeving bij wat we kennen? Klinkt de aanhef logisch? En hoe zit het met de tekst - is de manier van communiceren ineens anders?

Visueel: Animaties van een paperclip en link komen in beeld.

RUBEN DINGEMANS: Let ook op onverwachte en dringende verzoeken. Vraagt iemand je om snel gevoelige informatie te delen of je bankpas op te sturen? Dat is een teken dat iets niet goed is. En check die links en bijlagen goed. Waar sturen ze je naartoe en wat vragen ze je te downloaden?

Onthoud, als je twijfelt, neem dan contact op met de persoon of organisatie via een betrouwbaar kanaal, niet via het bericht dat je hebt ontvangen.

Je weet nu hoe je phishing kunt herkennen en wat de gevolgen kunnen zijn. Laten we dat snel testen.

Visueel: Er komt een website in beeld met een inlogscherm van Instagram. De URL is http://www.instagram.inlog.com.

RUBEN DINGEMANS: Zou jij hier inloggen?

Visueel: Er komt een keuzemenu in beeld. Keuze A: Nee, ik vertrouw het niet. Keuze B: Ja, ik moet even in iemands DM sliden.

RUBEN DINGEMANS: Het enige waar je zou sliden is ellende. Dit is dus een voorbeeld van een phishing-website. Check altijd of er 'https' en een slotje in de URL staat. Maar dat betekent niet direct dat de website betrouwbaar is. Het is ook belangrijk om de domeinnaam in de URL te checken. De domeinnaam hoort instagram.com te zijn, niet instagram.inlog.com

Wil je meer leren over dit onderwerp? Ga dan naar

www.checkjelinkje.nl om te controleren of een link veilig is. Of www.politie.nl/aangifte-of-melding-doen/controleer-handelspartij.html om de verkopergegevens te controleren.

Pagina 10: Thema hacken - Smartphone optie

RUBEN DINGEMANS: Hacken. Een term die je waarschijnlijk vaker hoort. Maar wat betekent het eigenlijk? Simpel gezegd: hacken betekent inbreken in iemands computer, telefoon, of online accounts met kwade bedoelingen.

Visueel: Animatie van een hacker die codes typt op een laptop.

RUBEN DINGEMANS: Hackers zijn niet alleen geïnteresseerd in je privéberichten en selfies. Ze zijn vaak op zoek naar meer, zoals je persoonlijke gegevens, bestanden en zelfs toegang tot je bankrekening.

Visueel: Animatie van een boef dat in de ene hand een paspoort heeft en in de andere een dossier met een slot erop.

RUBEN DINGEMANS: En de gevolgen? Hacken kan je online reputatie kapot maken. Hackers kunnen ongepaste content plaatsen, je vrienden voor de gek houden, je pesten of zelfs je identiteit stelen en doorverkopen. Dit kan zorgen voor stress, onzekerheid, financiële schade en een verlies van vertrouwen in de online wereld. Het is dus altijd belangrijk om alert te blijven.

Maar hoe gaat hacken nu in zijn werk? Hackers kunnen op verschillende manieren jouw inloggegevens bemachtigen. Eén van deze methoden is phishing, maar daarover vertel ik je meer in een andere video.

Visueel: Fragment van video ‘phishing’ komt in beeld.

RUBEN DINGEMANS: Hackers kunnen ook zwakheden in de beveiliging van je apps of apparaten misbruiken.

Visueel: Een update balk komt in beeld.

RUBEN DINGEMANS: Daarom is het superbelangrijk om je apps up-to-date te houden. Updates verbeteren die zwakke plekken, waardoor je minder kwetsbaar bent. Dus, zie je een update notificatie voorbij komen, voer ‘m dan gelijk uit.

RUBEN DINGEMANS: Denk je dat een smart-TV ook gehackt kan worden?

Visueel: Er komt een keuzemenu in beeld. Keuze A: Ja, dat kan. Keuze B: Nee, dat kan niet.

RUBEN DINGEMANS: Een smart TV is vaak verbonden met het internet en kan dus gehackt worden. Hackers zijn meestal meer geïnteresseerd in het internetnetwerk waarmee de smart TV verbonden is. Smart TV’s zijn om deze reden een aantrekkelijk doelwit voor hackers.

Visueel: Een verborgen wachtwoord komt in beeld. Deze verandert vervolgens in ‘Welkom’, daarna ‘123456’, ‘qwerty’, ‘iloveu’, ‘123abc’ en ‘access’.

RUBEN DINGEMANS: En geloof het of niet, hackers kunnen ook toegang tot je account of mobiel krijgen door simpelweg je wachtwoord proberen te raden door alle mogelijke combinaties uit te proberen.

Visueel: Het wachtwoord ‘longsecurepass’ komt in beeld, bestaande uit verschillende tekens.

RUBEN DINGEMANS: Daarom is een lang wachtwoord van 14 tekens geen overbodige luxe. Dus niet je naam met 123 erachter. Elk toegevoegde letter maakt het moeilijker om een wachtwoord te kraken, en dan hebben we het alleen maar over letters, laat staan speciale tekens en spaties.

Visueel: Het wachtwoord ‘Lekkereijsjesindezomer’ komt in beeld, bestaande uit verschillende tekens.

RUBEN DINGEMANS: Denk daarom aan een wachtzin! Vind je het moeilijk om het allemaal te onthouden? Gebruik dan een wachtwoordmanager.

Even testen. Hoe snel denk je dat het wachtwoord Hack1! gekraakt kan worden?

Visueel: Keuzemenu komt in beeld met de vraag: Wat denk jij? en de keuzes: A:Binnen 2 seconden. Keuze B: Binnen 2 weken. Keuze C: In 6 miljard jaar.

RUBEN DINGEMANS: Het antwoord is A, het kost maar 2 seconden om dit wachtwoord te kraken.

En hoe snel denk je dat het wachtwoord Geen woorden maar daden is gekraakt?

Visueel: Keuzemenu komt in beeld met de vraag: Wat denk jij? en de keuzes: A Binnen 2 seconden. Keuze B: Binnen 2 weken. Keuze C: meer dan 1 biljoen jaar.

RUBEN DINGEMANS: Het is antwoord C. 1 biljoen heeft 12 nullen, voor het geval je je dat afvroeg. Stel je voor dat elk teken wat je toevoegt, ervoor zorgt dat alle voorgaande tekens, óók nog een keer geraden moet worden. Dat telt heel snel op.

Tegenwoordig heb je voor elk account, app of apparaat een wachtwoord of inlogcode nodig. Logisch dat we vaak dezelfde inloggegevens gebruiken, toch? Maar dat is best gevaarlijk. Stel je voor dat je wachtwoord uitlekt, gehackt of geraden wordt. Dan heeft iemand ineens toegang tot je apparaten, accounts en apps. Gebruik daarom niet voor alles hetzelfde wachtwoord.

Visueel: Beelden van een tweestapsverificatie op een telefoon.

RUBEN DINGEMANS: En dan nog iets, maak naast een sterk wachtwoord ook gebruik van een tweestapsverificatie. Dit voegt een extra beveiligingslaag toe, zoals een code via SMS, telefoon of e-mail, om te controleren of jij het echt bent die inlogt.

Zo, hoe zit het eigenlijk met je eigen wachtwoord? Denk daar maar eens over na.

Wil je meer leren over hoe je jouw online accounts veilig kunt houden? Ga dan naar https://laatjeniethackmaken.nl/ voor een handleiding om jezelf te beschermen tegen hackers. https://haveibeenpwned.com/ om te zien of je mailadres deel uitmaakt van een datalek. Of naar https://veiliginternetten.nl/wachtwoordkraak-test/ om te controleren hoe veilig je wachtwoord is.

Pagina 11: Thema vriend-in-nood-fraude - Smartphone optie

Visueel: Animatie van een smartphone met een bericht waar

‘Hi lieverd, kun je me helpen?’ op staat.

RUBEN DINGEMANS: Heb jij ook weleens zo’n dringend berichtje gekregen op WhatsApp, Instagram of Facebook van een bekende die snel geld nodig heeft? Opletten, dit kan fraude zijn, ook wel bekend als de 'vriend-in-nood' fraude.

Je denkt vast dat dit soort berichten heel makkelijk te herkennen zijn, maar het kan echt iedereen overkomen. Laten we daarom kijken wat de vriend-in-nood-fraude precies is, hoe het in z'n werk gaat en hoe je ervoor kunt zorgen dat jouw geld veilig blijft.

Visueel: Animatie van een cybercrimineel met een smartphone in hand en een berichtje met ‘Mam, kun je me helpen? Ik zit een beetje krap bij kas. Reactie moeder: Ik herken je nummer niet? Reactie cybercrimineel: Ik heb een nieuw nummer, mijn telefoon is stuk gegaan, heb een nieuwe telefoon, vandaar.’

RUBEN DINGEMANS: In gevallen van vriend-in-nood-fraude, doet iemand zich dus voor als een bekende en vraagt om geld via berichtjes. Meestal sturen deze oplichters een berichtje vanaf een nieuw nummer in naam van een bekende.Ze komen met een smoes dat ze een nieuw nummer hebben, bijvoorbeeld dat hun telefoon stuk of gestolen is.

In zeldzamere gevallen kan het ook gebeuren dat iemand de telefoon van je bekenden te pakken heeft gekregen of dat hun nummer of account is gehackt.

Wanneer je helaas slachtoffer wordt, kan het verlies behoorlijk hoog oplopen. Geld, waarmee je een festival kaartje, een nieuwe computer of een mooi paar schoenen kunt kopen! En alsof dat nog niet erg genoeg is, ga je ook nog twijfelen wanneer je vrienden en familie je via het internet om hulp vragen.

Even een snelle check: Hoe controleer jij of je écht met die bekende van je praat?

Visueel: Een keuzemenu met de vraag ‘wat doe jij’ komt in beeld met de opties A) Elkaar in het echt spreken, B) De persoon bellen om te checken, C) Dingen vragen die echt alleen de bekende weet: controlevragen, D) Ze een spraakbericht laten sturen.

RUBEN DINGEMANS: Als je twijfelt over wie er aan de andere kant van de lijn zit, denk dan eens aan deze mogelijkheden. Een ontmoeting in persoon is altijd het beste. Je ziet meteen of je echt met je bekende spreekt. Maar als bellen de enige optie lijkt, wees dan alert. Tegenwoordig kunnen oplichters zelfs stemmen nabootsen. Het is daarom verstandiger om te beeldbellen. Als je 'vriend' niet wil opnemen, zegt dat vaak genoeg. En vergeet niet: door specifieke controlevragen te stellen, kom je er snel achter of je met de juiste persoon praat. Wees altijd op je hoede voor nieuwe trucjes van oplichters.

Wat zou nou een goede controle-vraag kunnen zijn?

Visueel: Keuzemenu komt in beeld met de keuzes A) Wat is de naam van mijn kat? B) Hoe noemde jouw oma mij altijd?

RUBEN DINGEMANS: Een naam van je kat staat waarschijnlijk gewoon op social media. Daar kunnen oplichters ook achter komen. Stel daarom een persoonlijke vraag die alleen jullie twee zouden weten.

Door scherp te blijven en slim te handelen, kun jij vriend-in-nood-fraude voorkomen. Wil je meer weten over dit onderwerp? Ga dan naar www. openrotterdam.nl/tikkie-betaald/ om een podcast te luisteren over tikkie-fraudes. Of www.cybercrimetips.nl/fraude-via-whatsapp-of-sms/ om nog meer tips te krijgen bij het voorkomen van WhatsApp-fraude.

Pagina 12: Thema Aan- en verkoopfraude - Nokia optie

Visueel: Animatie van iemand met producten in haar hand en de tekst “Top deal of top dief”.

RUBEN DINGEMANS: Laten we dieper ingaan op aan- en verkoopfraude.

Aan- en verkoopfraude is een vorm van oplichting waarbij een persoon geld overmaakt voor een product of dienst maar het nooit ontvangt, of wanneer een verkoper een product verstuurt maar nooit betaling ontvangt.

Visueel: Animatie van een sneaker en smartphone.

RUBEN DINGEMANS: Dit kan gebeuren bij aankopen van fysieke goederen, digitale producten of diensten. Oplichters gebruiken vaak slimme trucs om betrouwbaar over te komen.

Visueel: Animatie van een smartphone waarvan het scherm een mond vol scherpe tanden is.

RUBEN DINGEMANS: Een oplichter kan bijvoorbeeld een nep advertentie plaatsen voor een populair product tegen een lage prijs.

Visueel: Animatie van een laptop waarin laarzen te zien zijn en de woorden betaal.

RUBEN DINGEMANS: Of een neppe webwinkel creëren dat er net echt uitzien, maar niet de producten verkopen die ze hebben. Nadat je betaalt, ontvang je niets en is de webwinkel of verkoper opeens verdwenen.

Visueel: Animatie van schoenen, zonnebril,hoed en sieraad waar een kruis doorgaat.

RUBEN DINGEMANS: Let goed op bij het platform Facebook en Marktplaats, oplichters zijn hier vaak actief met nep accounts en foto’s van producten die ze niet bezitten.

Visueel: Een berichtje komt in beeld met de tekst “He, wil je alvast mijn tikkie betalen?”.

RUBEN DINGEMANS: Om jezelf te beschermen tegen aan- en verkoopfraude is het belangrijk om alert te zijn. Een veelgebruikte tactiek van oplichters is het uitoefenen van druk om snel te betalen. Wees voorzichtig als iemand je haast om een aankoop te voltooien.

RUBEN DINGEMANS: Communiceer en betaal altijd via beveiligde platformen. Dit biedt vaak extra bescherming en maakt het makkelijker om een probleem op te lossen mocht er iets misgaan. Ik geef je graag wat meer tips om te controleren of je veilig zit.

Visueel: Een adresbalk komt tevoorschijn waar https:/echt-nep.nl/ in staat, met de ‘s’ in een oranje gemarkeerd kleur.

RUBEN DINGEMANS: Let op de adresbalk in je browser. Zie je 'https' aan het begin? Goede zaak.

Visueel: Een animatie van een muis verplaatst zich naar het slotje-icoon in de adresbalk en klikt hierop.

RUBEN DINGEMANS: Kijk ook naar een slotje-icoon naast het webadres. Door op het slotje te klikken, kan je checken of je veilig surft. Let op: je weet nog niet zeker of de website wel veilig is!

Visueel: Er komen recensiesterren in beeld.

RUBEN DINGEMANS: Het kan ook nuttig zijn om de beoordelingen van de website te bekijken. Deze kunnen je helpen inschatten of de website te vertrouwen is.

Visueel: De logo’s van iDeal, Klarna, Mastercard en Apple Pay komen in beeld.

RUBEN DINGEMANS: En wat betreft de betaalmogelijkheden? Betrouwbare websites bieden meestal meerdere opties aan, waaronder betalen met creditcard of achteraf. Websites die niet te vertrouwen zijn, bieden vaak slechts een beperkt aantal opties, zoals enkel via iDeal of overschrijving.

Visueel: Logo's van thuiswinkelwaarborg en webshop keurmerk komen in beeld.

Even een korte quiz om te kijken hoe goed jij nepwebsites kunt herkennen.

RUBEN DINGEMANS: Wat denk je: is dit een echte of neppe website?

Visueel: Keuzemenu komt in beeld met de keuzes A)Nep B) Echt.

RUBEN DINGEMANS: Dit is dus een neppe webpagina, ook al ziet het er professioneel uit met keurmerken, een slotje en 'https://' in het webadres. Maar dat betekent niet automatisch dat de website te vertrouwen is.

Het webadres klopt niet helemaal met de officiële site van dat bekende merk. Dat is een teken dat er iets niet klopt. Het is ook opvallend dat deze populaire producten zo goedkoop aangeboden worden. Blijf dus scherp, ook als een website er op het eerste gezicht betrouwbaar uitziet.

Pagina 13: Thema identiteitsfraude - Nokia 3310 optie

RUBEN DINGEMANS: Laten we het hebben over identiteitsfraude. Dit is een groeiend probleem voor iedereen die actief is op het internet. Maar wat is identiteitsfraude eigenlijk?

Visueel: Animatie van een arm met gevangenen kleding die een legitimatiebewijs vasthoudt.

RUBEN DINGEMANS: Identiteitsfraude houdt in dat iemand je persoonlijke gegevens, zoals je naam, adres, of bankrekeningnummer, zonder jouw toestemming gebruikt om fraude te plegen.

Visueel: Animatie van een laptop waarin laarzen te zien zijn en het woord ‘betaal’.

RUBEN DINGEMANS: Criminelen kunnen aan je gegevens komen door bijvoorbeeld phishing te gebruiken, waarbij ze je misleiden om je inloggegevens in te voeren op een nepwebsite. En dat kan uiteindelijk leiden tot identiteitsfraude. Wil je weten hoe phishing precies in z’n werk gaat? Kijk dan straks naar de video die we daarover hebben gemaakt.

Visueel: Een screenshot van de video ‘phishing’ komt in beeld. RUBEN DINGEMANS wijst ernaar. Vervolgens komt er recht in beeld een opengeklapte laptop met tanden als scherm.

RUBEN DINGEMANS: Er zijn ook andere methoden die ze gebruiken om aan je gegevens te komen, zoals kwaadaardige software om in je computer of telefoon binnen te dringen. Maar ze kunnen ook slimmer en subtieler te werk gaan dan je zou denken.

Neem bijvoorbeeld iemand die doet alsof ze iets duurs verkopen op sites zoals Marktplaats. Vervolgens vragen ze je om een betaling van 1 cent, om te controleren of je te vertrouwen bent. Of stel je voor dat iemand een vakantiewoning verhuurt of een vacature aanbiedt en om een kopie van je ID vraagt. Dit soort trucs kunnen misschien onschuldig lijken, maar kunnen leiden tot ernstige identiteitsfraude. Dus blijf altijd alert!

Visueel: Animatie van een mail die in beeld komt. Er staat ‘achteraf betalen’ onder.

RUBEN DINGEMANS: Wat dacht je van een kleine quiz? Stel, je krijgt post van een bedrijf dat 'achteraf betalen' regelt. Ze beweren dat je nog een openstaande rekening hebt die je zo snel mogelijk moet betalen, terwijl je je van geen kwaad bewust bent. Wat doe je?

Visueel: Keuzemenu komt in beeld. Keuze ‘a’: je gooit de mail weg. Keuze ‘b’: je checkt wat voor bedrijf dit is. Keuze 'c': je stuurt de mail terug.

RUBEN DINGEMANS: Als je vreemde rekeningen op jouw naam krijgt, is het belangrijk om te onderzoeken wat er gaande is.

Door niet te controleren of een bedrijf echt of nep is, blijft de rekening misschien op jouw naam staan, zelfs als je de brief terugstuurt. Controleer daarom altijd of de rekening en het bedrijf echt zijn. Wie weet heeft iemand jouw gegevens misbruikt om iets te kopen. Dat kan flink uit de hand lopen!

Visueel: Er komt een label met de tekst oplichter tevoorschijn.

RUBEN DINGEMANS: Als je gegevens in verkeerde handen vallen, kunnen ze je bankrekening leegtrekken, dingen op jouw naam kopen en je een hoop problemen bezorgen. Ook kunnen ze jouw gegevens misbruiken om anderen te misleiden. En eenmaal bestempeld als “oplichter”, raak je dat label niet zo makkelijk meer kwijt…

Visueel: Een animatie komt tevoorschijn waarin een jongevrouw wijst naar een folder met een slotje erop.

RUBEN DINGEMANS: Wees dus voorzichtig met het delen van persoonlijke informatie online. Denk goed na over wat je wel en niet wilt delen en wees selectief. Geef nooit meer gegevens dan strikt noodzakelijk is. Bescherm je accounts op sociale media en wees voorzichtig met wie toegang heeft tot je profiel en gegevens.

Visueel: Het logo van de KopieID-app komt in tevoorschijn.

RUBEN DINGEMANS: Nog een handige tip als je niet ontkomt aan het delen van een kopie van je identiteitsbewijs; maak gebruik van de gratis KopieID-app van de Rijksoverheid. Zo bescherm je je persoonlijke gegevens wanneer je een kopie moet versturen.

Visueel: Er komt een animatie van een folder in beeld met goudstaven ervoor.

RUBEN DINGEMANS: En let ook vooral op wie je om deze gegevens vraagt. Iemand op marktplaats, of een platform als LinkedIn zal daar niet zo snel doen. Je persoonlijke gegevens zijn goud waard. Bescherm ze goed.

Wil je meer weten over dit onderwerp? Ga dan naar www.slachtofferhulp.nl/gebeurtenissen/fraude/identiteitsfraude voor hulp na identiteitsfraude.

Pagina 14: Thema phishing - Nokia 3310 optie

Visueel: Animatie van bericht komt tevoorschijn. Hierin staat de tekst: ABNAMRO: Uw betaalpas verloopt over 2 dagen. Vraag nu de vernieuwde betaalpas gratis /s.id/klante-abnamro.

RUBEN DINGEMANS: Heb je weleens een e-mail of bericht ontvangen waarin er sprake was van een dringende situatie met je bankrekening of iets dergelijks? Wees alert, dit zou zomaar phishing kunnen zijn.

Visueel: Animatie van een verborgen wachtwoord, bankpas en geldbiljetten.

RUBEN DINGEMANS: Bij phishing doen bedriegers alsof ze een betrouwbaar bedrijf of instantie zijn, bijvoorbeeld je bank, de belastingdienst of een postbedrijf. Ze proberen gevoelige informatie, inloggegevens of gewoon geld te ontfutselen. Dit gebeurt vaak via e-mail, maar soms ook via berichten op je telefoon of zelfs via de post!

Visueel: Animatie van een hand komt tevoorschijn. In de hand is een smartphone zichtbaar waarop een qr-code staat en de tekst ‘verifieer je account’.

RUBEN DINGEMANS: In dergelijke berichten proberen ze je te overtuigen om naar een vervalste website te gaan via een link of QR-code. Deze vervalste website lijkt sprekend op de echte website van de organisatie die je vertrouwt. Er is daarbij vaak een gevoel van urgentie, bijvoorbeeld door aan te geven dat je pinpas geblokkeerd wordt of dat er mogelijk een boete komt.

Visueel: Een inlogscherm komt tevoorschijn waarop inloggegevens getyped worden, hierna trekt een vishaak het scherm omhoog.

RUBEN DINGEMANS: Wanneer je jouw gegevens invoert op deze websites, komen deze terecht bij de bedriegers.

Het is belangrijk om kalm te blijven en op je hoede te zijn, want jouw gegevens zijn geld waard.

Het gemiddelde schadebedrag verschilt van tientallen tot duizenden euro’s. Maar de schade is niet alleen financieel. Veel slachtoffers ervaren ook emotionele schade. Sommige mensen vertrouwen anderen minder, voelen zich onveilig en hebben te maken met schuld- en schaamtegevoelens. Dit is zeker iets om bij stil te staan.

Oke, je weet nu hoe groot de problemen kunnen zijn. Laten we tussendoor je kennis even toetsen.

Visueel: Een wifi symbool komt tevoorschijn.

RUBEN DINGEMANS: Stel je voor dat je bij een koffiezaak zit, en je ziet een open wifi-netwerk. Wat doe je?

Visueel: Keuzemenu komt tevoorschijn. Keuze A: Verbinden. Keuze B: Niet verbinden.

RUBEN DINGEMANS: Ik begrijp dat open wifi heel verleidelijk kan zijn, maar opgelet! Dit soort netwerken zijn meestal niet goed beveiligd, wat het voor cybercriminelen makkelijker maakt om toegang te krijgen tot jouw gegevens. Het is veiliger om je eigen mobiele data te gebruiken of, als je wifi gebruikt, er zeker van te zijn dat het een beveiligde verbinding is. Vraag dit dus na bij de horecazaak waar je verbinding probeert te maken.

Ik zal je nog een paar andere tips geven om jezelf te beschermen tegen phishing. Je bent hier immers om te leren.

Je zou misschien denken dat je dit soort mails of berichten meteen zou herkennen, maar die oplichters worden steeds slimmer. We baseren ons oordeel vaak op beperkte of zelfs verkeerde informatie.

Visueel: Een screenshot van een mail komt tevoorschijn. De mail lijkt te komen van PostNL en gaat over het bezorgen van post.

Stel je voor, je ziet een e-mail van een bekende of een organisatie die je vertrouwt, en meteen denk je dat het veilig is. Maar niet zo snel!

Het is makkelijk om misleid te worden door een bekende bedrijfsnaam, een keurig logo, of een bericht dat er net zo uitziet als eerdere die je hebt ontvangen. Maar dat kan je echt op een dwaalspoor brengen!

Visueel: animaties van een papieren vliegtuig, apenstaartje symbool, kwast, chatbericht waarin de tekst ‘beste’ staat en de letter hoofdletter T en kleine letter t komen in beeld.

RUBEN DINGEMANS: Dus hoe pakken we dit aan? We kijken naar het gehele plaatje. We controleren de afzender. Klopt het e-mailadres? Past de lay-out bij wat we kennen? Is de aanhef logisch? En hoe zit het met de tekst - is de manier van communiceren ineens anders?

Visueel: Animaties van een paperclip en link komen in beeld.

RUBEN DINGEMANS: Wees ook alert op onverwachte verzoeken. Vraagt iemand je om snel gevoelige informatie te delen of je bankpas op te sturen? Dat is een teken dat er iets niet klopt. En controleer die links en bijlagen goed. Waar leiden ze je naartoe en wat vragen ze je te downloaden?

Onthoud, bij twijfel, neem dan contact op met de persoon of organisatie via een betrouwbaar kanaal, en niet via het bericht dat je hebt ontvangen.

Je bent nu beter geïnformeerd over hoe je phishing kunt herkennen en wat de mogelijke gevolgen zijn. Voordat we met deze video eindigen, wil ik je graag nog even testen.

Visueel: Er komt een website in beeld met een inlogscherm van Facebook. De URL is http://www.facebook.inlog.com .

RUBEN DINGEMANS: Zou jij hier inloggen?

Visueel: Er komt een keuzemenu in beeld. Keuze A: Nee, ik vertrouw het niet. Keuze B: Ja, ziet er goed uit.

RUBEN DINGEMANS: Dit was dus een voorbeeld van een phishing-website. Check altijd of er 'https' en een slotje in de URL staat. Maar dat betekent niet direct dat de website betrouwbaar is. Het is ook belangrijk om de domeinnaam in de URL te checken. De domeinnaam hoort facebook.com te zijn, niet facebook.inlog.com.

Wil je meer leren over dit onderwerp? Ga dan naar www.checkjelinkje.nl om te controleren of een link veilig is. Of www.politie.nl/aangifte-of-melding-doen/controleer-handelspartij.html om de verkopergegevens te controleren.

Pagina 15: Thema hacken - Nokia 3310 optie

RUBEN DINGEMANS: Hacken. Een term die je vaak hoort, maar wat betekent het eigenlijk? In simpele woorden betekent het inbreken op iemands computer, telefoon of online accounts met kwade bedoelingen.

Visueel: Animatie van een hacker die codes typt op een laptop.

RUBEN DINGEMANS: Hackers kunnen op zoek zijn naar jouw persoonlijke gegevens zoals telefoonnummers, bankgegevens en zelfs foto's. Deze informatie kan worden doorverkocht of gebruikt worden voor chantage. Dit kan je een hoop zorgen geven, onzekerheid, geldproblemen en een deuk in je vertrouwen in het internet. Daarom is het zo belangrijk om altijd op je hoede te zijn online.

Visueel: Animatie van een boef dat in de ene hand een paspoort heeft en in de andere een dossier met een slot erop.

RUBEN DINGEMANS: Maar hoe gaat hacken in zijn werk? Nou, dat kan op verschillende manieren. Eén van deze methoden is phishing, maar daarover vertel ik je meer in een andere video.

Visueel: Fragment van video ‘phishing’ komt in beeld.

RUBEN DINGEMANS: Hackers kunnen ook zwakheden in de beveiliging van je apps of apparaten misbruiken.

Visueel: Een update balk komt in beeld. Vervolgens een software-update notificatie.

Denk je dat een smart-TV ook gehackt kan worden?

Visueel: Er komt een keuzemenu in beeld. Keuze A: Ja, dat kan. Keuze B: Nee, dat kan niet.

RUBEN DINGEMANS: Een smart-TV is vaak verbonden met het internet en kan dus gehackt worden. Hackers zijn meestal meer geïnteresseerd in het internetnetwerk waarmee de smart TV verbonden is. Smart TV’s zijn om deze reden een aantrekkelijk doelwit voor hackers.

Visueel: Een verborgen wachtwoord komt in beeld. Deze verandert vervolgens in ‘Welkom’, daarna ‘123456’, ‘qwerty’, ‘iloveu’, ‘123abc’ en ‘access’.

RUBEN DINGEMANS: En geloof het of niet, hackers kunnen ook toegang tot je account of mobiel krijgen door simpelweg je wachtwoord proberen te raden door alle mogelijke combinaties uit te proberen.

Visueel: Het wachtwoord ‘longsecurepass’ komt in beeld, bestaande uit verschillende tekens.

Visueel: Het wachtwoord ‘Lekkereijsjesindezomer’ komt in beeld, bestaande uit verschillende tekens.

RUBEN DINGEMANS: Denk daarom aan een wachtzin! Vind je het moeilijk om het allemaal te onthouden? Gebruik dan een wachtwoordmanager.

Een korte test. Hoe snel denk je dat het wachtwoord Hack1! gekraakt kan worden?

Visueel: Keuzemenu komt in beeld met de vraag: Wat denk jij? en de keuzes: A: Binnen 2 seconden. Keuze B: Binnen 2 weken. Keuze C: In 6 miljard jaar.

RUBEN DINGEMANS: Het antwoord is A, het kost maar 2 seconden om dit wachtwoord te kraken.

En hoe snel denk je dat het met dit wachtwoord ‘Geen woorden maar daden’ is gekraakt?

Visueel: Keuzemenu komt in beeld met de vraag: Wat denk jij? en de keuzes: A Binnen 2 seconden. Keuze B: Binnen 2 weken. Keuze C: meer dan 1 biljoen jaar..

RUBEN DINGEMANS: Het antwoord is C. Een biljoen heeft 12 nullen, voor het geval je je dat afvroeg. Stel je voor dat elk teken wat je toevoegt, ervoor zorgt dat alle voorgaande tekens, óók nog een keer geraden moet worden. Dat telt heel snel op.

Tegenwoordig hebben we voor elk account, app of apparaat een wachtwoord of inlogcode nodig. Niet gek dat we daarom geneigd zijn om dezelfde inloggegevens te gebruiken. Dit is gevaarlijk aangezien een gelekt, gehackt of geraden wachtwoord toegang geeft tot al je apparaten, accounts en apps. Gebruik daarom niet hetzelfde wachtwoord voor alles.

Visueel: Beelden van een tweestapsverificatie op een telefoon.

RUBEN DINGEMANS: En tot slot, maak naast een sterk wachtwoord ook gebruik van een tweestapsverificatie. Dit voegt een extra beveiligingslaag toe, zoals een code via SMS, telefoon of email, om te controleren of jij het echt bent die inlogt.

Zo, hoe zit het eigenlijk met je eigen wachtwoord? Denk daar maar eens over na.

Pagina 16: Thema vriend-in-nood fraude - Nokia 3310

Visueel: Animatie van een smartphone met een bericht waar

‘Hi lieverd, kun je me helpen?’ op staat.

RUBEN DINGEMANS: Heb je weleens een dringend berichtje gekregen via WhatsApp, Facebook of SMS van een ‘vriend’ ,‘familielid’ of collega die snel geld nodig heeft? Pas op, dit kan fraude zijn, ook wel bekend als de 'vriend-in-nood' fraude.

Je denkt wellicht dat dit soort berichten heel makkelijk te herkennen zijn, maar het kan echt iedereen overkomen. Laten we daarom kijken wat de vriend-in-nood-fraude precies is, hoe het in zijn werk gaat en hoe je ervoor kunt zorgen dat jouw geld veilig blijft.

RUBEN DINGEMANS: Bij vriend-in-nood-fraude doet iemand zich voor als een bekende, een vriend of familielid en vraagt om financiële hulp via berichten. Meestal sturen deze oplichters een berichtje vanaf een nieuw nummer in naam van een bekende met een excuus dat bijvoorbeeld hun telefoon stuk of gestolen is.

In zeldzamere gevallen kan het ook gebeuren dat iemand de telefoon van je bekenden te pakken heeft gekregen of dat hun nummer of account is gehackt.

Visueel: Animatie van een verdrietige persoon met eurobiljetten die wegvliegen.

Voor degenen die helaas slachtoffer worden, kan het verlies behoorlijk hoog oplopen. Dat is geld waarmee je bijvoorbeeld een dagje uit, een nieuwe televisie of een mooi paar schoenen had kunnen kopen. En alsof dat nog niet erg genoeg is, ga je ook nog twijfelen wanneer je vrienden en familie je via het internet om hulp vragen.

Laten we even een test doen. Hoe controleer jij of je écht met die bekende van je praat?

RUBEN DINGEMANS:Bij twijfel over wie je spreekt, probeer dit: Een persoonlijke ontmoeting is ideaal, omdat een oplichter moeilijk iemand perfect kan nadoen. Telefoneren? Wees voorzichtig, stemmen kunnen tegenwoordig worden nagemaakt. De veiligste optie is videobellen. Als de ander weigert, is dat verdacht. En vergeet niet: stel specifieke controlevragen die alleen de echte persoon kan beantwoorden. Zo houd je een stap voor op oplichters.

Wat denk je dat een goede controle-vraag zou zijn?

Visueel: Keuzemenu komt in beeld met de keuzes A) Wat is de naam van mijn kat? B) Welke bijnaam heb ik voor jou?

RUBEN DINGEMANS: Die naam van je kat staat misschien ook op je social media. Daar kunnen oplichters ook achter komen. Stel daarom een persoonlijke vraag die alleen jullie twee zouden weten.

Door alert te blijven en slim te handelen, kun jij vriend-in-nood-fraude voorkomen. Wil je meer weten over dit onderwerp? Ga dan naar www. openrotterdam.nl/tikkie-betaald/ om een podcast te luisteren over tikkie-fraudes. Of www.cybercrimetips.nl/fraude-via-whatsapp-of-sms/ om nog meer tips te krijgen bij het voorkomen van WhatsApp-fraude.

Pagina 17: Thema slachtofferhulp

Visueel: Een vizier gaat over het scherm en stopt bij RUBEN DINGEMANS.

RUBEN DINGEMANS: Als je denkt dat je het doelwit bent van digitale misdaad, zelfs als je niet direct bent getroffen, is het belangrijk om dat te melden. De politie, de Fraudehelpdesk en Meld Misdaad Anoniem zijn hier om je te helpen. En vergeet niet bewijs te verzamelen, zoals kopieën van je gesprekken, bankafschriften, of de valse bestellingen die in jouw naam zijn gedaan.

Heb je extra ondersteuning of advies nodig? Slachtofferhulp Nederland staat voor je klaar.

Visueel: Klikbare links naar fraudehelpdesk.nl, meldmisdaadanoniem.nl, slachtofferhulp.nl en politie.nl komen in beeld.

RUBEN DINGEMANS: Als je geld kwijt bent, denkt dat iemand je wachtwoorden heeft of je bankpas kwijt is, bel dan meteen je bank. En verander je gebruikersnamen en wachtwoorden op een veilig apparaat

Let op: als je eenmaal slachtoffer bent geworden van online criminaliteit, kunnen oplichters proberen opnieuw contact met je op te nemen. Ze doen alsof ze je willen helpen.Maar daarvoor hebben ze wel je vertrouwelijke gegevens nodig...

Wil je meer weten? Ga naar www.echt-nep.nl/meer-info/ .